با توجه به تغییراتی که در روند بروز پوسیدگی‌های دندانی در چند دهه اخیر اتفاق افتاده است، تشخیص پوسیدگی خصوصاً در مراحل اولیة آن برای دندانپزشکان کاری است بس دشوار. هدف از نگارش این فصل معرفی روش های جدید تشخیص پوسیدگی و اشاره به اهمیت آن در دندانپزشکی مدرن است.
روند بروز پوسیدگی‌های دندانی در سالیان اخیر تغییر نموده است . بدین صورت که شیوع پوسیدگی‌های سطوح صاف کاهش یافته و پوسیدگی‌های جدید، بیشتر در سطوح جوندة دندان بروز می نمایند. تشخیص پوسیدگی‌های سطوح صاف در مراحل اولیه (به جز در سطوح پروکزیمال ) ساده تر از سطوح جونده است، خصوصاً زمانی که پوسیدگی‌ها، پنهانی در زیر پیت و فیشورها رشد می‌کنند. ( تصویر زیر)
 |
در چنین مواردی با وجودی که دندان در معاینات کلینیکی سالم به نظر می رسد، در رادیوگرافی ها پوسیدگی‌های وسیع عاجی دیده می شود.
آزمایشات تشخیصی
با وجود تمام آزمایش‌های تشخیصی که در دسترس می باشد، احتمال بروز اشتباه از طرف دندانپزشک وجود دارد. به عنوان مثال پس از انجام این آزمایش‌ها چهار احتمال وجود خواهد داشت که عبارتند از:
1- مثبت حقیقی
در مواردی رخ می دهد که پوسیدگی وجود داشته و نتیجة آزمایشات نیز صریحاً آن را نشان می دهد. یک آزمایش تشخیصی خوب در اکثر موارد نتیجه ای این چنین خواهد داشت.
2 -مثبت کاذب
در مواردی رخ می دهد که در صورت عدم وجود پوسیدگی، نتیجة آزمایشات وجود پوسیدگی را تأیید نماید.
3 -منفی حقیقی
این نتیجه در مقابل مثبت حقیقی قرار می گیرد و هنگامی رخ می دهد که در یک فرد عاری از پوسیدگی نتیجة آزمایشات نیز همین مسأله را تأیید نماید.
4- منفی کاذب
در صورتی که دندان یا دندان های بیمار پوسیده باشد ولی نتیجة آزمایش، آن را عاری از پوسیدگی نشان دهد، نتیجة منفی کاذب خوانده می شود.
 |
(Specificity) و مشخصة آزمایش (Sensitivity) حساسیت
حساسیت و مشخصه، دقت یک آزمایش را در تشخیص افراد براساس بیمار و غیر بیمار بودن نشان می دهد. حساسیت عبارت است از نسبت پاسخ های مثبت حقیقی که تأیید شده باشند و به روش زیر محاسبه می شود:
(منفی حقیقی =a و منفی کاذب = b و مثبت کاذب =c و مثبت حقیقی =d )
تعداد مثبت های حقیقی و منفی های کاذب با هم نسبت عددی دارند. در نتیجه نسبت مثبت های حقیقی در یک آزمایش تشخیصی (حساسیت آزمایش) به اندازة یک واحد کمتر از میزان مثبت کاذب است.
مشخصه عبارت است از نسبت پاسخ های منفی حقیقی که تأیید نشده باشند و به روش زیر محاسبه می‌گردد:
حساسیت و مشخصة آزمایش های تشخیصی که به طور معمول در آشکار کردن پوسیدگی های دندانی مورد استفاده قرار می گیرند، در جدول نشان داد شده است.
 |
ادامه دارد....
